Czym są kompetencje miękkie i czy warto je rozwijać?

12 gru 2019 | Biznes i praca, Dla studenta, Home, Home 1, Wszystkie

Czy warto rozwijać swoje kompetencje miękkie, kompetencje miękkie, umiejętności miękkie, kompetencje twarde, umiejętności twarde, rozwój osobisty, kursy, szkolenia, trener, Grzegorz Kobuszewski, grupa uśmiechniętych ludzi, praca w grupie

Rozwój osobisty człowieka to przede wszystkim rozwój jego kompetencji. Kluczową rolę odgrywają tutaj tzw. kompetencje miękkie. Mają one bowiem duży wpływ na nasze życie, zarówno to zawodowe, jak i osobiste. Ostatnimi czasy coraz częściej zwracają na to uwagę również pracodawcy.

 

Młodzi ludzie nie mają często świadomości odnośnie tego, że u przyszłych pracodawców nie liczą się tylko i wyłącznie kompetencje twarde. Coraz częściej działy HR zwracają uwagę na poziom umiejętności miękkich kandydatów. Mowa tutaj chociażby o komunikacji, otwartości na uczenie się, zaangażowaniu czy elastyczności związanej z pracą w grupie. Czy rzeczywiście kompetencje miękkie (interpersonalne) są tak istotne? I czym grozi ich nie rozwijanie? Te informacje i wiele więcej znajdziesz poniżej.

 

Ale, czym właściwie są kompetencje?

W literaturze przedmiotu, wielu autorów podaje definicje słowa kompetencja. G. O. Jr. Klemp uznał, że kompetencje na danym stanowisku to zespół cech danej osoby, który umożliwia jej skuteczne wypełnianie zadań związanych z wykonywaną pracą. [3] R. E. Boyatzis stwierdził, że kompetencje to potencjał istniejący w człowieku, który prowadzi do takiego zachowania, które przyczynia się do zaspokojenia wymagań na danym stanowisku pracy. Uznał też, że kompetencja zespół cech takich, jak: motywacja, osobowość, umiejętności, samoocena związana z funkcjonowaniem w grupie oraz wiedza, którą dana jednostka w danym obszarze już przyswoiła. [2] Z kolei zdaniem M. Armstronga kompetencje są tym, co prowadzi człowieka od wiedzy i zrozumienia czegoś, do wykorzystania tego w różnych kontekstach. [1] Polską próbą zdefiniowania kompetencji może być definicja J. Wieczorka, która niezwykle trafnie określa kompetencje, jako osobiste predyspozycje w zakresie wiedzy, umiejętności i postaw człowieka, pozwalających mu realizować zadania zawodowe na odpowiednim poziomie. [5]

Osobiście kompetencje rozumiem, jako zbiór wcześniej zdobytej wiedzy, umiejętności oraz osobistych postaw człowieka, które pozwalają mu na efektywne realizowanie zadań. [4] Kompetencje są często używane zamiennie ze słowami umiejętności, kwalifikacje czy uprawnienia. Są to jednak słowa o różnym znaczeniu i nie należy używać ich jako synonimów. Tak czy inaczej zapamiętaj sobie, że słowo kompetencja to zbiór trzech składników: WIEDZY, UMIEJĘTNOŚCI oraz osobistych POSTAW.

Czy warto rozwijać swoje kompetencje miękkie, kompetencje miękkie, umiejętności miękkie, kompetencje twarde, umiejętności twarde, składniki kompetencji, wiedza, umiejętności, postawy

źródło: Rola kompetencji interpersonalnych w życiu zawodowym młodego człowieka, s. 101-105 [4]

Wiedza to nic innego, jak zbiór informacji na dany temat. Umiejętności to inaczej wiedza proceduralna, dzięki której wiesz, jak coś zrobić. Innymi słowy, że coś umiesz i potrafisz zrobić. Natomiast postawy to pozytywne zachowania, które mówią o Twojej gotowości do wykonania czegoś. To również szczere chęci wykorzystania Twojej wiedzy oraz umiejętności do wykonania powierzonego zadania.

Podstawowe rodzaje kompetencji

Podobnie jak z definicją słowa kompetencje, tak samo z ich rodzajem, w literaturze można znaleźć wiele podziałów. Dużym uproszczeniem dla rozwoju kompetencji w organizacjach był podział zaproponowany przez C. Woodruffe. Wyróżnił on dwa rodzaje kompetencji:

  • kompetencje miękkie, zwane również interpersonalnymi lub behawioralnymi,
  • oraz kompetencje twarde, zwane także zawodowymi, technicznymi lub funkcjonalnymi. [6]

Kompetencje interpersonalne dotyczą zdecydowanej większości stanowisk, dotyczą predyspozycji do pracy z ludźmi i mówią o tym, w jaki sposób ludzie powinni się zachowywać, żeby efektywnie wykonywać swoją pracę. Zaliczyć do nich można komunikację, inteligencję emocjonalną, zarządzanie własnym czasem, networking czy przywództwo. niestety bardzo rzadko uczy się ich w dzisiejszych szkołach. Kompetencje twarde zaś to wszelkie kompetencje, które są charakterystyczne dla poszczególnych grup stanowisk i mówią o tym, co ludzie muszą wiedzieć, żeby dobrze wykonać swoją pracę. Wysoki poziom tych kompetencji wymaga nabycia wiedzy specjalistycznej, charakterystycznej dla środowiska akademickiego. [6]

Warto również zauważyć, że słowo kompetencja jest pojęciem czysto teoretycznym, ponieważ nie może istnieć w oderwaniu od zachowań, które ją reprezentują.

Oczekiwania pracodawców w Polsce

Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Amerykańska Izba Handlu w Polsce i Ernst & Young przeprowadziły w 2012 roku badania pt. „Kompetencje i kwalifikacje poszukiwane przez pracodawców wśród absolwentów szkół wyższych wchodzących na rynek pracy”. Badania przeprowadzono wśród 500 firm, z czego prawie 70% respondentów zadeklarowało, że zatrudniło w ciągu ostatnich dwóch lat łącznie 1486 absolwentów. Jednym z celów badania było znalezienie kompetencji „idealnego” absolwenta szkoły wyższej. Pytanie było otwarte, a najczęściej wymienianymi kompetencjami były: efektywna komunikacja, otwartość na uczenie się i stały rozwój oraz aktywność i zaangażowanie w pracy. Często podawane były także elastyczność i zdolność do adaptacji, umiejętności pracy w zespole, wykorzystania narzędzi informatycznych, formułowania i rozwiązywania problemów oraz odpowiedzialność. Szczegółowe wyniki przedstawiłem poniżej.

Czy warto rozwijać swoje kompetencje miękkie, kompetencje miękkie, umiejętności miękkie, kompetencje twarde, umiejętności twarde, Szkoła Główna Handlowa, Amerykańska Izba Handlu w Polsce oraz Ernst & Young, Kompetencje i kwalifikacje poszukiwane przez pracodawców wśród absolwentów szkół wyższych wchodzących na rynek pracy, Warszawa 2012

źródło: „Kompetencje i kwalifikacje poszukiwane przez pracodawców wśród absolwentów szkół wyższych wchodzących na rynek pracy”, s. 19 [9]

Kompetencje przedstawione w tabeli można więc uznać za uniwersalne. Takie, które są oczekiwane wręcz od absolwenta szkoły wyższej i to bez względu ukończony kierunek studiów. W badaniu wyraźnie widać, że to właśnie kompetencje interpersonalne są najbardziej pożądane przez pracodawców. Wśród 10 najczęściej pożądanych kompetencji i kwalifikacji nie znalazła się tzw. wiedza „twarda” (zawodowa). Wynika to pewnie z faktu, że pracodawcy zakładają, że absolwenci mają dobre przygotowanie merytoryczne do pełnionego zawodu. W oczekiwaniach więc przeważa zatem potencjał młodego człowieka, czyli jego postawa oraz umiejętności miękkie potrzebne w pracy.

Potwierdzenie badań

Do podobnych wniosków doszli autorzy raportu końcowego, który powstał w wyniku badania ewaluacyjnego pt. „Analiza kompetencji i kwalifikacji kluczowych dla zwiększenia szans absolwentów na rynku pracy”. Badanie przeprowadziła firma Agrotec Polska Sp. z o. o. na zlecenie Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR) pierwszym kwartale 2014 roku na terenie całego kraju. Głównym celem badania było wypracowanie listy kwalifikacji i efektów kształcenia oraz obszarów i kierunków widzenia potrzeb rynku pracy, gospodarki i społeczeństwa. Jednym z końcowych wniosków badania jest stwierdzenie, że kompetencje zawodowe nie są już na dzisiejszym rynku pracy wystarczającym kryterium oceny pracownika przez pracodawcę.

Badanie to pozwoliło też określić typowy mechanizm zatrudniania absolwenta:

  • pracodawcy poszukują pracowników o określonych kompetencjach i kwalifikacjach zawodowych, zgodnie ze swoimi potrzebami,
  • zaliczają się do tego ogólne kompetencje „twarde”, takie jak: znajomość języków obcych, umiejętność tworzenia stron internetowych oraz obsługiwania programów,
  • o ostatecznym zatrudnieniu decydują przede wszystkim kompetencje „miękkie” (np. zdolności analityczne, pomysłowość, myślenie krytyczne, kompetencje komunikacyjne, praca w zespołach.

Można więc wnioskować, że kompetencje zawodowe są w procesie zatrudnienia warunkiem koniecznym, ale niewystarczającym. Większe szanse na zatrudnienie mają absolwenci o zadowalających pracodawcę kompetencjach zawodowych, lecz wyposażeni dodatkowo w najważniejsze dla niego kompetencje „miękkie”. Tabela poniżej przedstawia ocenę zapotrzebowania na określone kompetencje na rynku pracy według pracodawców. Ocen dokonano w skali od 1 do 5. 1 oznacza, że kompetencja jest mało istotna, a 5, że bardzo ważna.

Czy warto rozwijać swoje kompetencje miękkie, kompetencje miękkie, umiejętności miękkie, kompetencje twarde, umiejętności twarde, Agrotec Polska Sp z o. o. na zlecenie Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, Analiza kwalifikacji i kompetencji kluczowych dla zwiększenia szans absolwentów na rynku pracy, Warszawa 2014.

źródło: „Analiza kompetencji i kwalifikacji kluczowych dla zwiększenia szans absolwentów na rynku pracy”, s. 85. [7]

Jak wynika z również z tego badania, dla pracodawców najbardziej pożądane są kompetencje miękkie. Szczególnie oczekiwane są myślenie analityczne, poprawne porozumiewanie się oraz tworzenie i utrzymywanie relacji w grupie.

A co mogą doradzić Ci starsi koledzy?

Z pomocą znów może przyjść nam badanie SGH. [7] Zapytano w nim absolwentów SGH o to, jakie cechy pozwoliły im osiągnąć sukces w życiu zawodowym. Oto jakie odpowiedzi padały najczęściej:

  • wewnętrzna motywacja i zaangażowanie,
  • otwartość na uczenie się i zdobywanie różnych doświadczeń,
  • dobre umiejętności miękkie, przede wszystkim związane z komunikacją,
  • swoboda w wyborze przedmiotów i wykładowców podczas studiów, co uczyło odpowiedzialności i elastyczności,
  • różne doświadczenia zdobyte podczas studiów (praca za granicą, udział w wymianie studenckiej, działalność w organizacjach i klubach studenckich czy w kołach naukowych).

Wyniki badań są tożsame z wynikami kilkuletniego projektu badawczego pt. „Bilans Kapitału Ludzkiego”. [8] Projekt ten został zrealizowany przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości przy współpracy z Uniwersytetem Jagiellońskim, w latach 2010-2014. W piątej edycji tego projektu opublikowano cztery tomy tematyczne. W części „Rynek pracy widziany oczami pracodawców” można przeczytać, że pracodawcy za najbardziej przydatne kompetencje, bez względu na zawód uznają: kompetencje samoorganizacyjne, zawodowe oraz interpersonalne. Natomiast, jako powód niezatrudniania podawali niespełnianie przez kandydatów oczekiwań, w tym zbyt małe doświadczenie zawodowe oraz niska motywacja do pracy.

Podsumowanie

Jak widzisz kompetencje miękkie są bardzo ważnym elementem w rozwoju Twojej późniejszej kariery zawodowej, ale nie tylko. Mogą Ci również pomóc w życiu osobistym przy budowaniu wartościowych relacji. W przykładzie powyżej wyraźnie to podkreślają również absolwenci SGH. Podają oni nawet gotowe rozwiązania tego, co możesz zrobić, żeby zacząć efektywnie rozwijać swoje kompetencje interpersonalne.

Jak widzisz więc, masz tutaj jednoznaczną odpowiedź na podwójne pytanie. Czy warto rozwijać swoje kompetencje interpersonalne i jak to najlepiej zrobić?

A Ty co o tym myślisz? W jaki sposób rozwijasz swoje kompetencje interpersonalne?

 


Bibliografia:

  1. M. Armstrong, Zarządzanie zasobami ludzkimi, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002.
  2. R. E. Boyatzis, The Competent Manager: A model for effective performance, John Wiley & Sons, Chichester 1982, za: Whiddett S., Hollyforde S., Modele kompetencyjne w zarządzaniu zasobami ludzkimi, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2003.
  3. G. O. Jr. Klemp, The Assessment of Occupational Competence, [w:] Report to the National Institute of Education, Washington 1980, za: Whiddett S., Hollyforde S., Modele kompetencyjne w zarządzaniu zasobami ludzkimi, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2003.
  4. G. Kobuszewski, Rola kompetencji interpersonalnych w życiu zawodowym młodego człowieka [w:] Psychologiczne aspekty zachowań ludzi w organizacjach, Wyższa Szkoła Biznesu w Dąbrowie Górniczej, Dąbrowa Górnicza 2015.
  5. J. Wieczorek, Efektywne zarządzanie kompetencjami – tworzenie przewagi konkurencyjnej firmy, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o., Gdańsk 2008.
  6. C. Woodruffe, Ośrodki oceny i rozwoju. Narzędzia analizy i doskonalenia kompetencji pracowników, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2003.
  7. Agrotec Polska Sp z o. o. na zlecenie Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, Analiza kwalifikacji i kompetencji kluczowych dla zwiększenia szans absolwentów na rynku pracy, Warszawa 2014.
  8. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości oraz Uniwersytet Jagielloński, Rynek pracy widziany oczami pracodawców, [w:] Bilans Kapitału Ludzkiego, Warszawa 2015.
  9. Szkoła Główna Handlowa, Amerykańska Izba Handlu w Polsce oraz Ernst & Young, Kompetencje i kwalifikacje poszukiwane przez pracodawców wśród absolwentów szkół wyższych wchodzących na rynek pracy, Warszawa 2012.
Grzegorz Kobuszewski

Grzegorz Kobuszewski

Cześć, jestem Grzegorz. Chętnie pomogę Ci efektywnie rozwijać kompetencje zawodowe i interpersonalne. Pokażę Ci, jak łatwiej radzić sobie na studiach, w pracy i życiu osobistym.
Więcej o mnie...